YABANCILARIN ÇALIŞMA İZİNLERİ

Bu kanunun amacı yabancıların Türkiye’de ki çalışmalarını izne bağlamak ve yabancılara verilecek çalışma izinleri ile ilgili esasları belirlemektir.

Bu kanun;

Türkiye’de bağımlı ya da bağımsız çalışan yabancıları, bir işveren yanında mesleki eğitim gören yabancıları ve yabancı çalıştıran gerçek ve tüzel kişileri kapsar.

Bu kanunda geçen

Bakanlık: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nı

Yabancı: 403 sayılı Türk vatandaşlığı kanununa göre Türk vatandaşı sayılmayan kişiyi

Bağımlı çalışan: Gerçek veya tüzel kişiliği haiz bir veya birden fazla işveren emrinde ücret, aylık, komisyon vb. karşılığı çalışan yabancıyı,

Bağımsız çalışan: Başka şahısları istihdam etsin ya da etmesin kendi ad ve namına çalışan yabancıyı,

İfade eder.

İZİN ALMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ VE İZİN VERME YETKİSİ

Yabancıların Türkiye de bağımlı ya da bağımsız çalışmaya başlamadan önce izin almaları gerekir.

Ülke menfaatlerinin gerekli kıldığı hallerde veya mücbir nedenlere bağlı olarak, çalışmaya başlamadan önce ilgili makama bilgi vermek koşuluyla, çalışma süresi bir ayı geçmemek ve Bakanlık onayı alınmak suretiyle yabancı çalışma izni işe başladıktan sonra da verilebilir.

SÜRELİ ÇALIŞMA İZNİ

Yabancının ikamet izninin süresi ile hizmet akdinin ve ya işin süresine göre belirli bir işyeri ya da işletmede ve belirli bir meslekte çalışmak üzere en çok bir yıl geçerli olmak üzere verilir.

Bir yıllık kanuni çalışma süresinden sonra aynı işyeri ve işletme ve aynı meslekte çalışmak üzere yabancı çalışma izninin süresi üç yıla kadar uzatılabilir.

Üç yıllık kanuni çalışma süresinin sonunda, aynı meslekte ve dilediği işverenin yanında çalışmak üzere yabancı çalışma izninin süresi altı yıla kadar uzatılabilir.

Türkiye’ye çalışmak üzere gelen bir yabancının beraberinde ve daha sonra getirmiş olduğu eş ve çocuklarına da yabancının kendisi ile birlikte en az beş yıl kanuni ve kesintisiz ikamet etmiş olmaları kaydıyla süreli çalışma izni verilebilir.

SÜRESİZ ÇALIŞMA İZNİ

Türkiye’de en az sekiz yıl kanuni ve kesintisiz ikamet eden veya toplam altı yıllık kanuni çalışması olan yabancılara süresiz çalışma izni verilebilir.

BAĞIMSIZ ÇALIŞMA İZNİ

Türkiye’de en az sekiz yıl kanuni ve kesintisiz ikamet etmiş olmaları koşulu ile Bakanlıkça bağımsız çalışma izni verilebilir.

İSTİSNAİ HALLER

Bir Türk vatandaşı ile evli olan ve eşiyle Türkiye2de evlilik birliği içinde yaşayan veya evlilik birliği en az üç yıl sürdükten sonra sona ermiş olmakla birlikte Türkiye’de yerleşmiş olan yabancılar ile bunların Türk vatandaşından olan çocuklarına,

Türk vatandaşlığını kaybedenler ve bunların füruuna,

Rüşt yaşını doldurmadan Türkiye’ye gelen ve burada meslek okulu, yüksek okul ve üniversite mezunu olan yabancılara,

Muhacir, mülteci veya göçebe olarak kabul edilen yabancılara,

AB üye ülkesi vatandaşlarına veya AB üyesi ülkelerin vatandaşı olmayan eş ve çocuklarına

Yabancı devletlerin Türkiye’deki büyükelçilikleri ile konsolosluklarında ve uluslararası kuruluşların temsilciliklerinde görevli diplomat, idarî ve teknik personelin hizmetinde çalışanlar ile karşılıklılık ilkesi çerçevesinde olmak ve görev süresiyle sınırlı kalmak üzere Türkiye’de bulunan büyükelçilikler, konsolosluklar ve uluslararası kuruluşların temsilciliklerinde görevlendirilen diplomatların ve idarî ve teknik personelin eş ve çocuklarına,

Bilimsel ve kültürel faaliyetler amacıyla bir ayı aşan ve sportif faaliyetler amacıyla dört ayı aşan süre ile geçici olarak Türkiye’ye gelecek yabancılara,

Kanunla yetki verilen bakanlıklar ile kamu kurum ve kuruluşlarınca sözleşme veya ihale usulleriyle mal ve hizmet alımı, bir işin yaptırılması veya bir tesisin işletilmesi işlerinde çalıştırılacak kilit personel niteliğindeki yabancılara,

Bu Kanunda öngörülen sürelere tâbi olmaksızın çalışma izni verilebilir.

KANUNİ ÇALIMA SÜRESİNE DÂHİL EDİLECEK SÜRELER İLE İKAMETTE KESİNTİ SAYILAN SÜRELER

Yıllık izinler, iş kazası ve meslek hastalığı, hastalık ve analık geçici iş göremezlik ödenekleri ile işsizlik sigortası ödeneği alınan süreler, kanuni çalışma süresine dâhil edilir.

Yabancının toplam altı ayı geçmemek şartıyla Türkiye dışında bulunması çalışma süresini kesmez. Ancak Türkiye dışında geçirilen zaman çalışma süresinden sayılmaz. Türkiye’de bulunmasına rağmen ikamet tezkeresini altı aydan fazla süreyle temdit ettirmeyerek ihmalde bulunan yabancının ikameti çalışma izinleri açısından kesinti sayılır.

ÇALIŞMA İZNİ MUAFİYET TEYİT BELGESİ

Çalışma izninden muaf tutulan yabancılara, istekleri halinde Bakanlıkça çalışma izni muafiyet belgesi verilir.

ÇALIŞMA İZNİNİN SINIRLANDIRILMASI

Türkiye’nin taraf olduğu ikili veya çok taraflı sözleşmelerle sağlanan haklar saklı kalmak kaydıyla ve karşılıklılık ilkesi çerçevesinde çalışma izinleri, iş piyasasındaki durum ve çalışma hayatındaki gelişmeler, istihdama ilişkin sektörel ve ekonomik konjonktür koşullarının gerekli kıldığı hallerde, belirli bir süre için, tarım, sanayi veya hizmet sektörleri, belirli bir meslek, işkolu veya mülkî ve coğrafi alan itibariyle sınırlandırılabilir.

İZİNLERİN VERİLMESİ VEYA UZATILMASI

Türkiye dışında ikamet eden yabancılar, çalışma izni başvurularını ülkelerde ki TC temsilciliklerine yaparlar. Temsilcilikler başvuruları doğrudan Bakanlığa iletirler. Bakanlık ilgili mercilerin görüşlerini alarak yabancılara çalışma iznini verir. Bu izin çalışma vizesi ve ikamet izninin alınmasıyla birlikte geçerlilik kazanır. Bu belgeyi aldıktan sonra en geç doksan gün içinde ülkeye giriş vizesi talebinde bulunmaları, ülkeye giriş yaptıkları tarihten itibaren en geç otuz gün içinde Bakanlığa ikamet tezkeresi almak için başvurmaları zorunludur.

Türkiye’de geçerli ikamet izni olan yabancılar veya bunların işverenleri başvurularını Bakanlığa yurt içinden yapabilir.

İLGİLİ MERCİLERDEN GÖRÜŞ ALINMASI

Yabancılara, bu kanunla getirilen koşullara bağlı olarak çalışabilecekleri meslek, sanat ve işlerle ilgili çalışma izinleri, ilgili mercilerin mesleki yeterlilik dâhil görüşleri alınmak suretiyle Bakanlıkça verilir.

İZİN İSTEMİNİN REDDİ

Yabancı Çalışma izni veya yabancı çalışma izninin uzatılması istemi;

İş piyasasındaki durum ve çalışma hayatındaki gelişmeler ve istihdama ilişkin sektörel ve ekonomik konjonktür değişikliklerinin çalışma izni verilmesine elverişli olmaması,

Başvurulan iş için ülke içinde, dört haftalık süre içerisinde o işi yapacak aynı niteliğe sahip kişinin bulunması,

Yabancının geçerli bir ikamet tezkeresinin bulunmaması,

Bir işyeri, işletme veya meslek için izin talebi reddedilen yabancının aynı işyeri, işletme veya aynı meslek için izin talebinin reddedildiği tarihten itibaren bir yıl geçmeden yeniden izin talebinde bulunması,

Yabancının çalışmasının millî güvenlik, kamu düzeni, genel asayiş, kamu yararı, genel ahlâk ve genel sağlık için tehdit oluşturması,

Hallerinde reddedilir.

ÇALIŞMA İZNİNİN İPTALİ

Yabancının 11 ve 13 üncü maddede sayılan sınırlamalara aykırı olarak çalışması veya 14 üncü maddede öngörülen hallerden birinin varlığının veya yabancının ya da işvereninin, çalışma izni talep dilekçesinde eksik veya yanlış bilgi verdiğinin sonradan tespit edilmesi halinde, Bakanlık verdiği çalışma iznini iptal eder ve durumu ilgili Bakanlığa bildirir.

ÇALIŞMA İZNİNİN GEÇERLİLİĞİNİ KAYBETMESİ

Yabancının ikamet tezkeresinin her hangi bir nedenle geçersiz hale gelmesi ya da geçerlilik süresinin uzatılmaması

Yabancının pasaportunun geçerlilik süresinin bitmesi ve uzatılmaması

Yabancının mücbir sebepler dışında aralıksız olarak altı aydan fazla yurt dışında kalması

Hallerinde geçerliliği kaybeder.

YABANCI VATANDAŞLARIN ÜLKEMİZDE YAPAMAYACAKLARI MESLEKLER

Dişçilik, ebecilik, hastabakıcılık

Eczacılık

Veterinerlik

Özel hastanelerde sorumlu müdürlük

Avukatlık

Noterlik

Özel veya kamu kuruluşlarında güvenlik görevlisi

Kara suları dahilinde balık, istiridye, midye, sünger, inci, mercan ihracı, dalgıçlık, arayıcılık, kılavuzluk, kaptanlık, çarkçılık, katiplik, tayfalık vb.

Gümrük müşavirliği

BAŞVURU SAHİBİ İŞ YERLERİNİN VE YABANCILARIN KARŞILAMASI ZORUNLU OLAN DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ

1-Çalışma izin talep edilen işyerlerinde en az beş TC vatandaşının istihdamı zorunludur. İzin isteyen yabancının şirket ortağı olması halinde beş kişilik istihdam şartı Bakanlıkça verilecek bir yıllık yabancı çalışma izninin son altı ayı için aranır. Aynı işyerinde birden fazla yabancı çalışma izni talebinde bulunulması durumunda çalışma izni verilen ilk yabancıdan sonra ki her bir yabancı için ayrı ayrı beş TC vatandaşı istihdamı aranacaktır.

2-İşyerinin ödenmiş sermayesinin en az 100.000 TL olması gerekir.

3-İşyerinin brüt satışlarının en az 800.000 TL yahut son yıl ihracat cirosunun en az 250.000 USD olması gerekir. ( Bazı faaliyetler de ciro şartı farklılıklar gösterebilir )

4-İzin isteyen şirket ortağı yabancının 40.000 TL den az olmamak üzere sermaye payının en az %20 olması zorunludur.

5-İşveren tarafından yabancıya ödeneceği beyan edilen aylık ücret miktarının yabancının görev ve yetkinliği ile bağdaşır şekilde olması zorunludur. Buna göre başvuru tarihi itibariyle yürürlükte bulunan asgari ücret tutarı dikkate alınmak suretiyle yabancıya ödenecek ücretin en az

Üst düzey yöneticiler, pilotlar ve ön izin talebinde bulunan mimar ve mühendisler için asgari ücretin 6,5 katı

Birim veya şube müdürleriyle, mühendis ve mimarlar için asgari ücretin 4 katı

Uzmanlık ve ustalık gerektiren işlerde çalışacaklar, öğretmenler ile psikolog, fizyoterapist, müzisyen ve sahne sanatçıları unvanlarında çalışacaklar için asgari ücretin 3 katı

Ev hizmetlerinde çalıştırılacak yabancılar için en az asgari ücret kadar, yukarıda sayılanlar dışında çalıştırılacaklar için ( satış elemanı, ihracat, pazarlama görevlisi gibi) çalışacak yabancı vatandaşlar için asgari ücretin 1,5 katı

Turizm, animasyon ve organizasyon firmalarında akrobat ve benzeri unvanlarında çalışacak yabancılar ile masör, masöz ve SPA terapisti gibi işlerde çalışacak yabancı vatandaşlar için asgari ücretin 2 katı

Bünyelerinde izinli masaj salonu bulunduğunu kanıtlayan Kültür ve Turizm Bakanlığından belgeli en az 4 yıldızlı turizm işletmeleri ile belgeli tatil köylerinin masör, masöz ve SPA terapisti gibi uzmanlık ve ustalık gerektiren talepleri değerlendirmeye alınacak ve bu kapsamda uygun bulunmayan işletme ve işyerlerinin talepleri ise uygun bulunmayacaktır.

NOT: Eğlence sektörünün, turizm animasyon organizasyon firmalarının uzmanlık ve ustalık gerektiren işlerinde istihdam edilecek yabancılar için en az 10 TC vatandaşı çalıştırılması halinde her bir yabancı için ayrı ayrı beş TC vatandaşı istihdamına ilişkin kota ayrıca uygulanmayacaktır.